مادربورد اصلی ترین قطعه سخت افزاری هر کامپیوتر است که دیگر قطعات نظیر رم، سی پی پو، کارت گرافیک و … روی آن نصب می شوند. حتما در هنگام مشاهده یک مادربورد، شیارهایی را روی آن مشاهده کرده اید. از این شیارها که به اسلات معروف هستند برای نصب انواع کارت های توسعه روی مادربورد استفاده می وشد. در این مطلب کلاسیک وب قصد داریم شما را با انواع اسلات های مادربورد PCI و PCI Express ، ویژگی و تفاوت های آنها آشنا کنیم.

فرق بین اسلات PCI و PCI Express در مادر بورد چیست؟

Difference Between PCI and PCI Express in Motherboard

در این مطلب کلاسیک وب قصدداریم به توضیح تفاوت های بین دو مورد از مهم ترین بخش های هر مادربورد بپردازیم. اهمیت این بخش ها به اندازه ای است که تاثیری مستقیم بر نوع کارت های توسعه ای نظیر گرافیک، صدا، شبکه، USB و نظیر این موارد در کامپیوتر دارند. پس با ما همراه باشید تا بیش از این در مورد تفاوت PCI و PCI Express اطلاعات کسب کنید.

اسلات در کامپیوتر چیست؟

اسلات (Slot) در واقع شیارهایی روی مادربورد هستند که برای نصب انواع قطعات سخت افزاری روی آن به کار می روند. این قطعات می توانند با کمک اسلات های مخصوص به خود با گذرگاه های موجود روی مادربورد ارتباط برقرار کرده و از این طریق به تبادل اطلاعات مورد نیاز خود بپردازند. اسلات های متفاوتی بر روی مادربورد ها وجود دارد. ازجمله انواع اسلات های مادربرد می توان به اسلات های CPU و RAM اشاره نمود. اما نوعی از اسلات ها که در این مطلب قصد معرفی آن ها را داریم اسلات های PCI و PCI Express هستند که برای نصب انواع کار های توسعه نظیر کارت صدا، کارت گرافیک، کارت شبکه و.. به کار می روند. در ادامه با هر کدام از این اسلات ها بیشتر آشنا خواهیم شد.

اسلات PCI چیست؟

PCI که مخفف Peripheral Component Interconnect است در واقع یک رابط برای اتصال قطعات جانبی به مادربورد کامپیوتر است. از دیگر نام های به کارر فته برای این اسلات ها می توان به Conventional PCI اشاره کرد. اوج محبوبیت PCI بین سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۵ بود. از این اسلات ها برای نصب کارت های صدا، گرافیک و شبکه روی مادربورد استفاده می شود. در این اسلات از نوع اتصال موازی استفاده می گردد. علاوه بر ان با استفاده از یک کارت توسعه PCI می توان امکان افزودن دستگاه های ورودی و خرجی بیشتر به مادربورد را اضافه نمود. در کامپیوترهای قدیمی تر، تعداد اسلات PCI به ۲ تا ۵ عدد محدود می شد. امکان اصافه کردن کارت های PCI یک قابلیت بسیار مفید بود. زیرا به کاربران این امکان را می داد که از کارت های گرافیک بهتر، اتصالات شبکه ای سریع تر و نیز پورت های جدیدی چون USB 2.0 بهره ببرند. اسلات PCI در دو استاندارد ۳۲ و ۶۴ بیتی توسعه داده شده است که بالطبع نوع ۶۴ بیتی آن از نرخ داده بیشتر و سریع تری برخوردار است.

انواع اسلات PCI

انواع کارت PCI در شکل ها و اندازه های متفاوتی موجود هستند. بزرگترین نوع این کارت ها، ۳۱۲ میلی متری هستند. در حالی که کارت های ۱۱۹ تا ۱۶۷ میلی متری نیز وجود دارند که برای سوار شدن روی اسلات های کوچکتر توسعه داده شده اند. compact PCI، Mini PCI و  Low-Profile PCI از جمله اسلات های توسعه داده شده در این نسل می باشند که هر کدام دارای کاربردهای خاص خود هستند. کارت های PCI ار ۴۷ پین برای اتصال استفاده می کنند و انرزی مصرفی آن ها بین ۳٫۳ تا ۵ ولت می باشد.

اسلات PCI Express چیست؟

PCI Express یا به اختصار، PCI e را می توان آخرین نسخه از اسلات های توسعه PCI دانست. در این اسلات ها از اتصالات سریالی که توسط یک هاب مرکزی کنترل می شوند استفاده می گردد. بنابراین اسلات های PCI e از سرعت بیشتری نسبت به همتایان قدیمی تر خود برخوردارند. با توجه به تقاضاها در خصوص واقع گرایانه تر شدن بازی های ویدیویی و سرعت مورد نیاز برای این کار، کارت های رافیک از جمله اولین کارت هایی بودند که از قابلیت های پیشنهاد شده توسط  PCI Express استفاده کردند. به طوری که هنوز هم کارت های گرافیکی را می توان جزو بیشترین کارت های پشتیبانی کننده از این اسلات ها دانست. ولی در این میان ابزارهای دیگری چون کارت صدا و نیز کارت شبکه نیز از این اسلات ها استفاده می کنند. کنترلرهای هارد دیسک نیز به همین ترتیب از قابلیت ها و امکانات اسلات پی سی آی اکسپرس به خوبی استفاده می کنند. برای مثال، استفاده از هارد های پر سرعت SSD به خاطر پهنای باند بالایی که نیاز دارند با کمک این اسلات ها صورت می گیرد تا بدین ترتیب سرعت خواندن و نوشتن در آن ها بیشتر شود.

انواع اسلات PCI Express

این اسلات ها در چهار نوع x1, x4, x8 و x16 موجود هستند که هر کدام از آن ها نشان دهنده اندازه فیزیکی این اسلات ها و نیز تکنولوزی به کار رفته در آن ها می باشد. اسلات های x16 بزرگترین و اسلات های x1 کوچک ترین آن ها هستند. به طوری که اسلات x1 تنها دارای ۱۸  پین و اسلات x16  دارای ۸۲ پین است. نکته مهم این است که شما می توانید از اسلات های کوچک تر روی اسلات های بزرگ تر از خود نیز استفاده نمایید. برای مثال می توان یک اسلات PCI Express x4 را روی اسلات x8 یا x16 سوار کرد. همچنین گاهی این اسلات ها را تحت عنوان PCI Express 1.0 تا PCI Express 4.0 نیز مشاهده می کنیم. بالا رفتن این اعداد به معنی پشتیبانی اسلات از پهنای باند بیشتر و در پی آن سرعت های بالاتر خواهد بود. به طوری که PCI Express 4.0 علاوه بر اینکه از لحاظ کارایی و قابلیت های موجود در آن نسبت به نسخه های قبل تر خود شامل بروز رسانی هایی شده است، از سرعت و پهنای باند بیشتری هم برخوردار است. البته در سال های آتی شاهد توسعه نسل های ۵ و ۶ اسلات های PCI e نیز خواهیم بود که مطمئنا دارای امکانات و سرعت بیشتری هستند.

تفاوت PCI و PCI Express

تا اینجا به ویژگی ها و قابلیت های هر کدام از اسلات های PCI و PCI Express پرداختیم. مطمئنا در همین حین متوجه برخی تفاوت های موجود بین این دو نسل از اسلات ها شده اید. اما در ادامه به شکل موردی نیز به توضیح این تفاوت ها پرداخته ایم.

نوع رابط مورد استفاده

در PCIe از رابط های سریالی استفاده می شود. این در حالی است که در PCI از رابط های نوع موازی بهره برده شده است. رابط های سریالی از سرعت بسیار بیشتری برخوردار هستند. ضمن اینکه بیش از رابط های موازی، امکان استفاده همزمان از چندین دستگاه را فراهم می کنند.

سرعت اسلات های PCI و PCI Express

در PCIe از گذرگاه های اختصاصی برای هر کدام از دستگاه ها و کارت های متصل به آن استفاده می شود. در حالی که در PCI ممکن است یک گذرگاه بین دو یا چند دستگاه به اشتراک گذاشته شده باشد. ابن نکته می تواند بیانگر دلیل تفاوت در سرعت بین این دو نسل از اسلات ها باشد. یک اسلات پی سی ای استاندارد دارای سرعت ۱۱۳ مگابیت بر ثانیه است. در حالی که مقدار سرعت برای یک اسلات PCIe نوع x16، ۱۶ گیگابیت بر ثانیه می باشد. البته PCIe این سرعت را برای تک تک دستگاه هایی که به آن متصل می شوند به کار نمی برد. زیرا اساسا همه دستگاه های جانبی که به کامپیوتر متصل می شوند نیازی به این مقدار سرعت ندارند. بنابراین این سرعت بین خطوط یک گذرگاه تقسیم و دسته بندی می شود. به طوری که یک اسلات PCI Express  x16، در واقع ۱۶ خط که هر کدام از آن ها دارای سرعت ۱ گیگابیت بر ثانیه هستند را فراه نموده است. حالا دستگاه ها و کارت هایی که با استفاده از این اسلات ها به مادربورد متصل می شوند می توانند بنا بر نیاز خود از ۱ تا ۱۶ عدد از این خطوط استفاده کنند.

نوع اسلات PCI و PCIe

همان طور که پیش از این اشاره شد، اسلات های PCI دارای اندازه های استاندارد و یکسان برای همه دستگاه های متصل به آن هستند ولی اندازه اسلات های PCIe بستگی مستقیمی به تعداد خطوط مورد استفاده توسط آن ها دارد. هر چه تعداد این خطوط بیشتر باشد پس اندازه اسلات هم بزرگ تر خواهد بود. این نکته موجب انعطاف پذیری بیشتر اسلات های PCIe نسبت به اسلات های PCI می شود.

تعداد دستگاه های سازگار

درست است که با مرور ویژگی ها و تفاوت های بین این دو اسلات در می یابیم که استفاده از اسلات های PCIe به صرفه تر است اما واقعیت این است که در حال حاضر، تعداد دستگاه های پشتیبانی شده توسط اسلات های PCI بسیار بیشتر است. به این دلیل که هنوز خیلی از دستگاه ها از استانداردهای قدیمی تر استفاده می کنند و نیاز آنچنانی به سرعت ها و قابلیت های ارائه شده از سوی PCIe پیدا نکرده اند. هر چند به هر حال در آینده ای نزدیک، سهم PCIe در این بازار بیشتر و بیشتر خواهد شد.

مطلب بررسی تفاوت بین CPU و GPU را نیز می توانید در کلاسیک وب مطالعه نمایید.

نظرات و پیشنهادات شما؟

در این مطلب به مرور ویژگی ها و کاربردهای اسلات های PCI و PCIe پرداختیم. شما نیز می توانید نظرات، پیشنهادات و تجربیات خود در این زمینه را در دیدگاه این پست با ما به اشتراک بگذارید.